[Nettime-nl] Ippolita Collectief: Internet: De democratische Illusie I-07

[Patrice Riemens <patrice@xs4all.nl>]

Ippolita Collectief
Internet: De Democratische Illusie.

Hoofdstuk I
In het tijdperk van de sociale media


------------------
(vervolg van I/06)


Tot nu toe hebben wij een beeld willen schetsen van wat wij, de 
uitdrukking aan donna haarway ontlenend, de ‘overheersing-informatica’ 
hebben genoemd. Onze methode (interdisciplinair en cartografisch) is 
uiteraard subjectief. Men heeft ons wel eens het verwijt gemaakt dat het 
iets wat had van ‘grote stappen snel thuis’ - het zij dan zo. Maar dat 
heeft ons nooit ervan verhinderd om de vragen te stellen die de 
technocratische uitbesteding (‘delegatie’) met zich mee brengt. In 
tegendeel, wij waren zowat de eersten die deze vragen stelden, lang 
voordat ze vanzelfsprekend waren geworden. “Drawing a straight line with 
a croocked stick”  zeiden de Caribische slaven destijds. Wij vinden het 
fijn om convergentie-lijnen te tekenen en die aan anderen te laten zien. 
Maar wij willen dat men er op een anderen manier kennis van neemt dan 
gepost op een ‘wall’ dat ons ter beschikking wordt gesteld door een of 
andere invasieve multinational. Zoals Marshall McLuhan het al zei: “the 
medium is the message”.
En wij zijn ook niet de enigen die geloven dat ‘wat vandaag waar is, dat 
gisteren ook was’. Wij moeten ook ons eigen toekomst kunnen inbeelden 
teneinde onze eigen tijd te kunnen begrijpen. Het komt erop neer dat wij 
eigenlijk nog eigentijdser moeten zijn dan ons eigen tijd, dat wil 
zeggen nog meer ‘gedefaseerd’. Of zoals Agamben het formuleert: 
“eigentijds is degenen die de volle straal van duisternis van zijn tijd 
op zijn aangezicht krijgt”. Niets herhaalt zich als men zich zijn 
verleden herinnert en een gemeenschappelijke geschiedenis opbouwt. De 
herinnering zelf is een gemeenschappelijk instrument. Zonder herinnering 
of geheugen kan hetzelfde als anders voorkomen, en de smakeloze soep van 
gisteren kan dan vandaag aan ons verkocht worden als ware het een 
culinaire novum. Natuurlijk, als onze verbeelding afgeperkt is door wat 
de reclame ons aanbiedt, als voor ons “keuzevrijheid” voornamelijk 
neerkomt op het ter beschikking hebben van honderdduizend applicaties en 
duizenden ‘vrienden’ op Facebook, dan kunnen we dik tevreden zijn met de 
huidige situatie. Maar als dat niet het geval is, dan is het goed om te 
weten dat er alternatieven zijn voor Google e.d. Getuige de servers van 
Autistici-Inventati en van Lorea, om wat vrienden van ons te noemen. Zij 
zijn niet gratis, maar wel vrij, ook wat het beheer betreft. Wij 
herhalen het elke keer weer: kiezen voor de kronkelige, langere wegen 
van de vrijheid gaat met kosten gepaard, en die kunnen hoog zijn. Maar 
doet men dat, dan heeft men tenminste een echte keuze gemaakt, en begint 
men aan iets wat men zelf heeft gewild.
In plaats van ons voortdurend te storten in de wereld van de (laatste) 
technologie zouden wij misschien moeten proberen om even afstand te 
nemen en na te denken. Het gaat er niet zozeer om te begrijpen hoe die 
technologie functioneert vanuit een technisch oogpunt - er zijn over dat 
onderwerp al hele boekenplanken gidsen en handleidingen geschreven - 
maar onze belangstelling meer richten naar het hoe en waarom wij in deze 
situatie terecht zijn gekomen en ons af te vragen hoe wij die kunnen 
veranderen, namelijk door wat diversiteit, chaos en wat kiemen van 
autonomie er in te verwerken. Het feit dat wij in dit systeem gevangen 
zitten hoeft nog niet te betekenen dat wij alles voor zoete koek moeten 
slikken en niets mogen bekritiseren.
Wat wij behoefte aan hebben is een etnografie van de sociale media die 
én naar de collectieve én naar de individuele aspecten ervan kijkt. Maar 
daarvoor moeten wij wel eerst van ons zelf uit gaan en onszelf 
overstijgen en niet, zoals de klassieke etnografie dat doet, vanuit het 
onbekende de weg naar het bekende af te leggen. Wij zijn namelijk wilden 
en wij hebben behoefte aan een subjectieve kijk op onszelf en niet aan 
de zogenaamd objectieve kijk van een buitenstaander. Gelukkig is er 
vandaag de dag weinig over van de mythe van wetenschappelijke 
objectiviteit - hooguit als een mooi verhaal uit ver vervlogen tijden. 
Al een eeuw geleden gingen de zogenaamde ‘hard sciences’ de weg van het 
relativisme op, en dus wordt het wel een beetje tijd voor de sociale 
wetenschappen om hetzelfde te doen. Wij hebben dringend een radicale 
relativistische gezichtspunt nodig om onze attitudes en handelingen van 
buitenaf te observeren en vat te krijgen op wat wij aan het doen zijn. 
Wij moeten in staat zijn om effectief actie te ondernemen zodat wij in 
een openbare ruimte duidelijk kunnen overbrengen waarmee wij bezig zijn, 
en die openbare ruimte moeten wij voortdurend scheppen, behouden, en 
beschermen, omdat het openbaar karakter van een ruimte nooit een gegeven 
is. Wij moeten nieuwe, bewuste sociale rituelen creëren in plaats van de 
hoogmis van de overheersing technologieën op te dragen.
Want daarin ligt het hele probleem: de mechanismen van de macht en hoe 
macht in overheersing wordt omgezet. Wat moet je doen om niet in een 
‘vergodsdientelijking’ van de politiek [*] te vervallen? Door te kiezen 
voor het omgekeerde: een ‘seculiere’ kijk op het politiek gebeuren. De 
jaarlijkse overdrachtelijke beeldenstorm die carnaval heet is daar een 
mooi voorbeeld van.  Maar eenmaal je een nieuwe Olympus hebt opgebouwd 
moet je die ook onderhouden. De autopoetische aanpak waartoe wij 
aanzetten en die wij praktiseren belichaamt deze nooit aflatende drang 
naar vernieuwing.
(EINDE van het eerste Hoofdstuk)

. . . . . . .

[*] ‘sacralisation’ in het Engels. Ik ben er niet helemaal uit, en 
verwijs dus hiernaar: https://en.wikipedia.org/wiki/Political_religion
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).