|
Dit is mijn huis – het wrede paradijs. Nieuw fotoboek van Sluik /
Слуйк
Nawoord: Irina Grabovan
Het boek is te bestellen door overmaking van 17 euro naar postgiro
4488802 tnv. Ron Sluik onder vermelding van ‘boek’. De eerste 50 snelle
bestellers ontvangen een genummerd en gesigneerd exemplaar.
Het wordt de eerste uitgave van AoRTa, postbox 278, Bulgara St
39, 2001 Chişinau 1, rep. Moldova.
AoRTa is het eerste onafhankelijke kunstenaars initiatief in dit
land wat zich tot doel stelt een evenwaardige uitwisseling te
bewerkstelligen tussen kunstenaars en publiek uit oost en west door middel
van maandelijkse tentoonstellingen in haar eigen expositieruimte, het
deelnemen aan buitenlandse activiteiten en het ondersteunen van bezoekende
Buitenlandse kunstenaars bij het realiseren van projecten in Moldavië. art-aorta.narod.ru / www.hotel-aorta.com
Nun, da ihr wisst wie alles enden kann, vergesst es
nie, wie es begann.1
HERINNERING. In 1998 bezocht ik een voormalige DDR
kunstenaarsdorp op het prachtige eiland Usedom aan de Poolse grens. Ik was
uitgenodigd bij een welgesteld echtpaar uit Berlijn die kort daarvoor een
huis/atelier met hele hebben en houden hadden overgenomen van een kort
daarvoor op hoge leeftijd gestorven kunstenares. Ze gebruikten het huis
als weekendverblijf en hielden de oude inrichting zoveel als mogelijk, uit
nostalgie of piëteit, intact. In de werkkamer hing een door haar gemaakt
socialistisch realistisch schilderij van Lenin die gemoedelijk de krant
zit te lezen in een leren fauteuil en met een kat op schoot. In de
bovenkant van de krant zit een scheurtje, viel op het eerste moment niet
op, ‘toevallig’ door de naam PRAVDA...
WEG. Sinds april 2001 woon ik in de voormalige sovietrepubliek
Moldavië. Nu een onafhankelijk land en op grote afstand aanvoerder in het
klassement ‘meest onbekend land van Europa’. Een brief van mijn zuster
Ammie uit Nederland bijvoorbeeld arriveerde pas na 9 weken en aan de
stempels was af te lezen dat het via de Maladiven was gegaan. Terug naar
afzender, adres onbekend. Als de wereld plat is dan ligt dit land op het
randje van de pannenkoek. Haal het van de kaart en geen hond zal het
opvallen. Het ligt nu nog ten oosten van Roemenië en wordt verder omringd
door de Oekrainë en het is zo groot als Nederland zonder Friesland.
Officieel is het land sinds de val van de muur en de onafhankelijkheid
Roemeens sprekend, maar in de hoofdstad Chişinau spreekt men vooral
Russisch. De oude maar nu paarse communisten besturen het land sinds de
laatste verkiezingen in mei 2001. Nationalisten en studenten
demonstreerden vorige winter maandenlang voor het parlementsgebouw: “Nee,
tegen de communisten!” Veel vlaggen: blauwgeelrood, veel populistische
sprekers met lange teksten en onvermijdelijk de oproepen tot het
schreeuwen van gemeenschappelijke leuzes: Unirii!! en Jos Communistii!! Ik
liep er soms doorheen maar werd niet echt bevangen door hun saamhorigheid.
Een demonstrant vroeg voor welke krant ik werkte: Holland Pravda was mijn
antwoord. Vroeger heette de Boulevard “Prospekt Lenina” oftewel “Lenin’s
Uitzicht”. Toen de lente kwam hield de demonstratie op.
VROEGER. Moldavië was ooit een groot en machtig koninkrijk wat
echter in de afgelopen eeuwen meervoudig verdeeld werd onder de buren:
Tsaren en Ottomanen. Het droeg de naam Bessarabië. Molotov en Ribbentrop
verdeelden in 1939 het land tussen Roemenië en de USSR, Chroetsov gaf in
de 60er jaren het deel grenzend aan de Zwarte Zee aan de Oekraïne en in
1992 splitste ook nog eens het gebied ten oosten van de rivier Dnjestr
zich af. Na een bloedige oorlog verklaarde het de onafhankelijkheid en
daar regeert nu een ‘sherrif’ vanuit de stad Tiraspol. Dit alleen door
Tsjetjenië erkende Trans-Dnjestrië is een kleine soort maffiastaat gebouwd
op meer dan alleen smokkel van sigaretten en wapens en ondertussen staat
Lenin daar nog rustig op zijn sokkel. ‘De keizer ging, de generaals
bleven...’ 2
HUIS. De hoofdstad Chişinau (Kishinev) is aardig groot, gebouwd
als Rome op zeven heuvelen en merendeels gevuld met dorpelingen. Veel
mensen verlaten het land: Russen en Oekraïners vooral naar het oosten. De
joden naar Israel en Duitsland. De kunstenaars en intellectuelen naar
steden over de hele wereld. De ‘rest’ naar west-Europa: de mannen in de
seizoensarbeid waar dan ook en vrouwen, vooral jonge meisjes, in de armen
van eenzame westerse mannen. Wat deze groep aan geld terugstuurt naar hun
familie is anderhalf maal het regeringsbudget. Vrouwenhandel is naast wijn
een ander belangrijk exportartikel. De dorpelingen zijn ondertussen naar
de hoofdstad getrokken, daar waar in ieder geval nog iets te verdienen is.
Niemand weet precies hoeveel mensen er in het land wonen, de laatste
telling was in 1989, de schatting is 3,5 miljoen. Het blijft ergens de
voormalige Sovietunie en volgens de statistieken ook nog het armste land
van Europa. Een plek van overleven of emigreren.
THUIS. Mijn vriendin Irina en ik passen op een prachtig oud
lemen huisje met een gemeenschappelijk erf en een eigen tuin. Een klein
paradijs met abrikozen, kersen en walnotenboom. Het is 3 minuten lopen van
de hoofdstraat, Bulevardul Stefan cel Mare, vroeger dus Prospekt Lenina.
Het huis is van een Joods kunstenaarsechtpaar dat door de slechte
economische situatie haar toekomst in Neurenberg aan het zoeken is.
Mochten ze terugkomen dan zijn niet al hun schepen verbrand.
WERK. Voor het boek fotografeerde ik hoofdzakelijk met een oude
en eenvoudige Agfa Click en AgfaClack camera’s. Als startpunt dienden de
grotendeels weggehaalde monumenten van Lenin. Irina en ik namen de bus
naar een stad of dorp en vroegen waar Lenin stond. Het antwoord was vaak
hetzelfde: voor het stadhuis of op een plek met veel uitzicht. De huidige
pleinen en parken zijn meestal hernoemd naar Stefan cel Mare (Stefan de
Grote), de koning van eeuwen her. Soms was er nog een restant van een
sokkel te vinden maar meestal was het een bloemenperk in aanbouw. Aan de
oostkant van de rivier de Dnjestr staan de Lenins nog fier te turen. Om ze
te bezoeken had ik een ‘talon’ nodig, het gaf me het recht drie uur in
Trans-Dnjestrië te zijn. Zo kreeg ik langzamerhand de hele rand van de
pannekoek te zien.
EEUWIG. Wat is er mis aan dit land? Was deze plek niet eens het
paradijs van de USSR?! Zijn het dan alleen die mooie lange herfsten en
lentes? De vruchtbare wijngrond en haar mooie oogsten? Het ontbreken van
fastfood-restaurants en de onbekendheid van Kuifje? Ach, ik blijf hier nog
wel even. Niet alles wordt tenslotte uit schoonheid geboren. Ik hoorde van
een journalist over een Leninbeeld ergens op een kazerneterrein in het
zuiden van de stad. De soldaten hebben ‘m overgeschilderd in de gelijkenis
van Stefan cel Mare: op de sokkel staat nu de tekst ‘Lenin cel Mare’. Ik
moet nog toestemming zien te krijgen om er een foto van te maken.
NU. Terwijl ik dit schrijf is de gijzeling in het Moskouse
Dubravka theater door Tsjetjeense rebellen net bloedig beeindigd. Radio
Moskva staat aan en doet verslag. De Russische NTV mocht gisteren het
theater betreden en de rebellenleider Barajev interviewen. Alleen het
beeld mocht van de autoriteiten uitgezonden worden, geen geluid.
DE WAARHEID. Lieve bewoners van Moldavië, vergeef mij mijn harde
woorden daar door mijn waarheid ook een scheurtje loopt. Het boek is
terwijl ik dit schrijf nog niet af maar in de maak. Met deze brief hoop ik
dat U het boek alvast, in goed vertrouwen, besteld. Het boek wordt
gerealiseerd in eigen beheer en zonder financiele steun van anderen. Ik
verwacht dat U het dan in maart 2003 in Nederland in ontvangst kunt nemen.
Ik beloof dat het een mooi boek wordt.
Ron Sluik, 26 oktober 2002 Chişinau
1. Walther Mehring,
1925
2.
Theodor Plievier, 1932
Original: http://art-aorta.narod.ru/ppl/ron/eto-moi-dom.htm
Contact:
sluik@gmx.net
|